Odziedziczyłeś dom, mieszkanie lub inną nieruchomość? Być może, otrzymałeś w spadku całkiem pokaźny majątek. Czy wiesz, że może dotyczyć Cię podatek od spadku? W związku ze spadkiem, możesz być zobowiązany do odprowadzenia do urzędu skarbowego podatku od spadku. Sprawdź, kiedy będziesz mieć taki obowiązek, a kiedy obejmie Cię zwolnienie podatkowe. Nasz artykuł przedstawia informacje, które powinien znać każdy spadkobierca i obdarowany. Zwracamy uwagę między innymi na wzrost kwot wolnych od podatku. Po ich zmianie mniej osób musi zapłacić podatek od spadków i darowizn. 

Obowiązek podatkowy: kto go posiada?

W związku z nabyciem spadku lub darowizny, podatnik będzie zobowiązany do tego, by opłacić stosowny podatek. Wynika to bezpośrednio z ustawy z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn. Wskazano w niej, że do zapłaty podatku zobowiązane są osoby fizyczne, które nabyły na terenie Polski majątek w drodze:

• dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego
• polecenia testamentowego
• darowizny lub polecenia darczyńcy
• zasiedzenia
• nieodpłatnego zniesienia współwłasności
• zachowku, o ile uprawniony nie uzyskał go w postaci dokonanej przez
  spadkodawcę darowizny, w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu
• nieodpłatnej renty, nieodpłatnego użytkowania lub nieodpłatnej służebności

Obowiązek podatkowy powstaje jeśli wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przekroczyła kwotę wolną od podatku. Poniżej wyjaśniamy, kiedy osoba mająca obowiązek zapłacić podatek, zostaje jednak zwolniona z tej daniny (dzięki uldze dla bliskich członków rodziny). 

Zobacz również: Skup zadłużonych mieszkań

Darowizna i spadek: kiedy powstaje obowiązek podatkowy?

Obowiązek podatkowy przy nabyciu rzeczy lub praw majątkowych w drodze dziedziczenia powstaje w dniu:

• uprawomocnienia się postanowienia sądu, które stwierdza nabycie spadku
• zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza
• wydania europejskiego poświadczenia spadkowego

W przypadku darowizny, znaczenie ma moment sporządzenia aktu notarialnego (obowiązkowego dla darowizny nieruchomości) lub moment wykonania przyrzeczonego świadczenia (np. przelania pieniędzy) jeśli darowizny nie potwierdza notariusz. Zaletą umowy darowizny w formie aktu notarialnego jest to, że nie trzeba później zgłosić darowizny do urzędu skarbowego. Notariusz jako płatnik podatku zgłasza darowiznę, oblicza wysokość podatku od darowizn oraz pobiera należną daninę. Może on również uznać, że obdarowany nie musi płacić podatku ze względu na zwolnienie dla bliskich krewnych lub kwotę wolną. 

Jeżeli natomiast podstawą nabycia przedmiotów lub praw majątkowych jest postanowienie sądu stwierdzającego nabycie spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia, to niestety spadkobierca nie uniknie samodzielnych formalności (np. złożenia we właściwym urzędzie skarbowym formularza SD-Z2 i przedstawienia wypisu aktu poświadczenia dziedziczenia lub postanowienia sądu). Formalności nie są konieczne tylko wtedy, gdy podatek od spadków i darowizn wynika z umowy zawieranej w formie notarialnej. 

Kwota wolna od podatku – teraz jest dużo wyższa niż wcześniej

Już wcześniej wspominaliśmy, że opodatkowanie nie ma miejsca jeśli wartość spadku lub darowizny nie przekracza kwoty wolnej. Począwszy od 1 lipca 2023 roku kwoty wolne w podatku od spadków i darowizn są znacznie wyższe niż poprzednio, co oznacza, że fiskusowi trudniej jest opodatkować przekazywany majątek. 

Kwota wolna od podatku od spadku/darowizny po podwyżce z lipca 2023 r. nadal jest różna dla osób pochodzących z bliższej lub dalszej rodziny lub dla osób niespokrewnionych ze spadkodawcą/darczyńcą. Podatek od spadku i darowizny w 2024 r. oraz 2025 r. nie jest należny, jeśli przekazany majątek był wart mniej niż:

• 36 120 zł (poprzednio: 9637 zł) – w przypadku, gdy nabywcą jest osoba zaliczana do I grupy podatkowej, tj. małżonek, małżonek w separacji, zstępni, wstępni, rodzeństwo, pasierb/pasierbica, ojczym, macocha, teściowie, zięć lub synowa
• 27 090 zł (poprzednio: 7276 zł) – jeśli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej, tj. zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków czy też małżonkowie innych zstępnych
• 5733 zł (poprzednio: 4902 zł) – w przypadku, gdy nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej – mamy tutaj na myśli wszystkie pozostałe osoby, które nie mogą być zaliczone do dwóch pozostałych grup.

Powyżej podaliśmy również poprzednie, dużo mniejsze kwoty wolne, ponieważ znajdują one zastosowanie spadków i darowizn sprzed 1 lipca 2023 roku. 

Uwaga: kwotę wolną od podatku trzeba porównać z sumą wartości rynkowej majątku ostatnio nabytego przez spadkobiercę/obdarowanego oraz wartości rzeczy i praw majątkowych nabytych wcześniej od tego samego spadkodawcy/darczyńcy w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie spadku lub darowizny od tej osoby. Innymi słowy, wysokość podatku od spadków i darowizn będzie zerowa jeśli skumulowane wartości nabytych rzeczy i praw (m.in. łącznie ze spadków i darowizn) nie przekroczą kwot wolnych. W takiej sytuacji nie trzeba też zgłosić darowizny do urzędu skarbowego. 

Masz nieruchomość na sprzedaż? Skorzystaj z wyceny online.

Nie każdy zapłaci podatek, czyli zwolnienie dla bliskich

Nie tylko wówczas, gdy nabyty przez Ciebie majątek jest wart mniej, niż wynosi kwota wolna od podatku, nie zapłacisz takiej daniny do urzędu skarbowego. Możliwe jest też zwolnienie od podatku od spadków i darowizn w momencie, gdy zaliczasz się do najbliższej rodziny spadkodawcy/darczyńcy. Ustawa o podatku od spadków i darowizn zwalnia całkowicie z daniny nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez członków tzw. zerowej grupy podatkowej. Zalicza się do niej:

• małżonka
• zstępnych
• wstępnych
• pasierba i pasierbicę
• rodzeństwo
• ojczyma i macochę

Jest tylko jeden wymóg, po spełnieniu którego wymienione wyżej osoby rzeczywiście nie zapłacą podatku. Mianowicie, konieczne jest zgłoszenie spadku do urzędu skarbowego lub identyczne zgłoszenie dotyczące darowizny. Na złożenie odpowiedniej deklaracji, uprawnieni do zwolnienia z podatku mają termin, który wynosi 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Złożenie poprawnej deklaracji pozwala całkowicie uniknąć zapłaty podatku – nawet w przypadku spadku lub darowizny o bardzo dużej wartości. 

Zgłoszenie nabycia spadku lub darowizny po terminie nic nie da?

Spadkobierca, który dowiedział się z opóźnieniem o uzyskaniu majątku w ramach spadku, może mieć dłuższy termin zgłoszeniowy. Musi on jednak udowodnić fiskusowi, że faktycznie uzyskał informacje spadkowe z opóźnieniem. Wymagane jest także dokonanie zgłoszenia w terminie 6 miesięcy od daty dowiedzenia się o uzyskanym spadku. To jednak wyjątkowa opcja i zarazem preferencja dla spadkobierców. Zwykle spóźnienie ze zgłoszeniem jest karane obowiązkiem zapłaty podatku (takiego jak dla I grupy podatkowej). 

Zgłoszenia wymaganego na potrzeby zwolnienia z podatku od spadków i darowizn dokonuje się na druku SD-Z2. Jeśli nie złożysz go terminowo, wówczas zapłacisz podatek od darowizny lub podatek od spadku według odpowiedniej dla Ciebie stawki. Warto pamiętać, że sześciomiesięczny termin na zgłoszenie darowizny lub zgłoszenie nabycia spadku nie podlega przywróceniu na wniosek podatnika (potwierdzenie: Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 11 marca 2021 r. – sygnatura akt: I SA/Po 822/20). Nie zwalnia się od podatku osób, które zapominały złożyć deklarację SD-Z2 lub nie wiedziały o możliwości jej złożenia. 

Otrzymałeś w spadku problematyczną nieruchomość? Sprawdź nasz skup nieruchomości z problemami.

Ile wynosi podatek od spadku i jak go liczy urząd skarbowy?

W zależności od wartości rzeczy bądź kwoty pieniężnej przekazanej Ci w spadku/darowiźnie oraz zakwalifikowania Cię do odpowiedniej grupy podatkowej, inna będzie stawka podatku od spadku lub darowizny. Wysokość podatku zależy od tego, jaki jest odpowiedni przedział w skali podatkowej. Opisywany podatek fiskus oblicza od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną. Przykładowo, jeśli taka nadwyżka przekracza 23 665 zł, a rzeczy lub prawa majątkowe otrzymano od osoby niespokrewnionej (osoba z III grupy podatkowej jako spadkodawca), to podatek wynosi 3313 zł 20 gr i 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł.

Obliczanie podatku od spadków i darowizn jest dość skomplikowane, lecz to zadanie dla urzędu skarbowego. Fiskus bazuje na dokumentach składanych przez podatnika. Chodzi o: 

• zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3 
• wspólne zeznanie podatkowe SD-3 wraz z informacjami o pozostałych podatnikach SD-3/A
• załączniki potwierdzające wartość darowizny/spadku 

Osoby zobowiązane do zapłaty podatku składają wymienione formularze i załączniki w ciągu 1 miesiąca od daty powstania obowiązku podatkowego (o ile nie ma zastosowania zwolnienie dla bliskich krewnych oraz zsumowana wartość spadków i darowizn przekracza kwotę wolną od podatku). Należny podatek zostaje wymieniony w decyzji podatkowej, którą przesyła urząd skarbowy. Podatnik powinien w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji uiścić podatek. Osoba mająca obowiązek zapłaty podatku może wnioskować np. o odroczenie spłaty lub rozłożenie płatności na raty (na podstawie rozdziału 7a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa). 

Podatek od otrzymanego spadku można sprytnie sfinansować

Jak widać, podatek od spadku to bardzo ważna i dość zawiła sprawa. Ważna zwłaszcza dlatego, że do aktu notarialnego notariusz wymagać będzie zaświadczenia o braku zaległości z tytułu podatku od spadku. Jest to dokument obligatoryjny przy sprzedaży mieszkania spadkowego lub jakiejkolwiek innej nieruchomości uzyskanej w drodze spadku. Kiedy podatek jest duży, a sprzedający nie ma możliwości uiszczenia tego podatku z własnej kieszeni, to najlepszym rozwiązaniem będzie podpisanie umowy przedwstępnej sprzedaży z odpowiednio dużym zadatkiem. W takiej sytuacji, podatek od spadku może zostać zapłacony przy wykorzystaniu zadatku.

Jeśli jesteś zainteresowany/a takim rozwiązaniem lub masz jakieś pytania w tym temacie, zapraszamy do kontaktu.

Zobacz też

Opinie o skupie nieruchomości