Blog
Testament: Dlaczego Polacy rzadko go sporządzają i dlaczego warto to zrobić?
09.02.2024 ▪ 
6 min czytania ▪ Marcin Bujno
Spis treści
W powszechnej opinii testament to dokument, który sporządzają osoby starsze lub bardzo zamożne. Statystyki pokazują jednak, że większość Polaków nie posiada testamentu, pozostawiając kwestie dziedziczenia regulacji ustawowej. Jest to błąd, który może prowadzić do nieoczekiwanych konsekwencji, konfliktów w rodzinie, a nawet utraty majątku. W tym artykule przyjrzymy się, dlaczego warto sporządzić testament, jakie są jego rodzaje i jak poprawnie go przygotować, aby mieć pewność, że nasza ostatnia wola zostanie uszanowana.
Testament – co to właściwie jest i jakie ma znaczenie?
Testament to jednostronne oświadczenie woli na wypadek śmierci, które pozwala testatorowi (osobie sporządzającej testament) swobodnie rozporządzać swoim majątkiem po śmierci. Zgodnie z polskim prawem, dokument ten ma moc nadrzędną nad ustawowym porządkiem dziedziczenia. Oznacza to, że jeśli testament jest ważny, to dziedziczenie odbywa się zgodnie z jego treścią, a nie według przepisów Kodeksu cywilnego.
Warto podkreślić, że brak testamentu oznacza dziedziczenie ustawowe. W takim przypadku majątek zmarłego jest dzielony między uprawnionych spadkobierców, zgodnie z kolejnością określoną w ustawie. W pierwszej kolejności są to małżonek i dzieci, w dalszej kolejności wnuki, rodzice, rodzeństwo, itd. Nie zawsze jest to jednak najlepsze rozwiązanie. Zdarza się, że chcielibyśmy, aby naszą nieruchomość odziedziczyła konkretna osoba, która nie jest uprawniona do dziedziczenia ustawowego, np. przyjaciel, narzeczona czy fundacja charytatywna. Testament pozwala na realizację takich decyzji.
Rodzaje testamentów i ich ważność
Polskie prawo przewiduje kilka form testamentów. Różnią się one sposobem sporządzenia, formalnościami i kosztami.
Testament sporządzony odręcznie (holograficzny)
Jest to najprostsza i najtańsza forma. Czy testament spisany ręcznie jest ważny? Tak, ale pod jednym warunkiem: musi być w całości spisany pismem ręcznym przez spadkodawcę. To kluczowa kwestia – nie może być maszynopisem, wydrukiem ani nawet pismem innej osoby, nawet jeśli spadkodawca się pod nim podpisze. Dokument musi zawierać datę i własnoręczny podpis. Brak daty nie unieważnia testamentu, o ile nie powoduje to wątpliwości co do kolejności sporządzenia kilku testamentów. Zaletą tej formy jest jej dostępność i brak kosztów. Wadą – łatwość podważenia, np. ze względu na podejrzenia co do autentyczności pisma lub zdolności testatora do swobodnego wyrażenia woli.
Testament notarialny
Jest to najbezpieczniejsza forma, sporządzana u notariusza w formie aktu notarialnego. Czy testament spisany bez notariusza ma moc prawną? Tak, o ile spełnia wymogi formy, np. jako testament własnoręczny. Jednak testament notarialny daje największą pewność i minimalizuje ryzyko unieważnienia. Notariusz jest prawnikiem, który czuwa nad poprawnością dokumentu, wyjaśnia wszystkie konsekwencje prawne i weryfikuje tożsamość oraz zdolność testowania.
Testament ustny (allograficzny)
Jest to forma wyjątkowa, stosowana tylko w szczególnych okolicznościach, np. zagrożenia życia. Spadkodawca w obecności dwóch świadków oświadcza swoją wolę wójtowi, burmistrzowi, staroście, marszałkowi województwa, sekretarzowi powiatu lub gminy albo kierownikowi urzędu stanu cywilnego. Treść oświadczenia jest spisywana w protokole. Ta forma jest bardzo rzadko stosowana ze względu na jej skomplikowanie.
Jak napisać testament, żeby nikt go nie podważył?
To pytanie zadaje sobie wiele osób. Kluczem do sukcesu jest przede wszystkim jasność i precyzja. Należy unikać dwuznaczności i ogólników.
1. Wybierz odpowiednią formę: Jak już wspomniano, testament notarialny jest najbezpieczniejszy. Notariusz zadba o wszystkie formalności i sprawi, że dokument będzie trudny do podważenia.
2. Bądź świadomy i wolny od przymusu: Testament może być unieważniony, jeśli spadkodawca w chwili jego sporządzania znajdował się w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (np. w stanie upojenia alkoholowego, choroby psychicznej). Podobnie, testament jest nieważny, jeśli został sporządzony pod wpływem błędu, który uzasadnia przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści, albo pod wpływem groźby.
3. Używaj precyzyjnego języka: Dokładnie wskaż, kto ma dziedziczyć i co ma dziedziczyć. Zamiast pisać „Zostawiam dom synowi”, lepiej napisać „Powołuję do spadku Jana Kowalskiego, syna mojego, w całości, z przeznaczeniem, że dziedziczy on nieruchomość położoną w…”
4. Rozważ zapis windykacyjny: Zapis windykacyjny to zapis w testamencie, który pozwala na przekazanie konkretnego składnika majątku (np. nieruchomości, samochodu, dzieła sztuki) wskazanej osobie. Dzieje się to z chwilą otwarcia spadku. Jest to skuteczny sposób na uniknięcie problemów z podziałem konkretnych przedmiotów.
5. Zadbaj o świadków (jeśli to konieczne): W przypadku testamentu ustnego świadkowie są niezbędni. W przypadku testamentu notarialnego ich obecność nie jest obowiązkowa, ale jest wskazana w sytuacjach, gdy testator jest np. niewidomy lub niesłyszący.
Dlaczego Polacy rzadko sporządzają testament?
Powodów jest kilka. Często jest to po prostu brak świadomości prawnej i przekonanie, że „jeszcze mam czas”. Innym powodem jest tabu związane ze śmiercią – ludzie nie chcą o tym myśleć i rozmawiać. Wiele osób uważa też, że testamenty są drogie i skomplikowane, a przecież „wszystko i tak trafi do dzieci”. Jak jednak już wiemy, nie zawsze tak jest, a brak testamentu może prowadzić do poważnych problemów.
Testament to akt odpowiedzialności za losy swojego majątku i swoich najbliższych. Jego sporządzenie daje pewność, że nasza wola zostanie spełniona, a nasi bliscy nie będą musieli mierzyć się z niepewnością i potencjalnymi konfliktami w trakcie postępowania spadkowego.
Zakończenie – od testamentu do spokoju ducha
Sporządzenie testamentu to jeden z najważniejszych kroków, jakie możemy podjąć w celu uporządkowania swoich spraw majątkowych. Daje nam kontrolę nad tym, co stanie się z naszym dobytkiem po naszej śmierci. W szczególności, jeśli posiadamy nieruchomości, jasne określenie spadkobiercy w testamencie może uchronić naszą rodzinę przed skomplikowanym i czasochłonnym procesem podziału majątku.
Jeśli w Twoim testamencie znajdują się zapisy dotyczące nieruchomości, a Twoi spadkobiercy mają problem z jej dziedziczeniem lub nie wiedzą, co z nią zrobić, nasza firma może być odpowiedzią na ich potrzeby. Zapewniamy szybki i bezproblemowy skup nieruchomości, co może być doskonałym rozwiązaniem w sytuacji, gdy spadkobiercy nie chcą lub nie mogą zarządzać odziedziczonym majątkiem.
Nasz zespół ekspertów pomoże w profesjonalnej wycenie i przeprowadzi całą transakcję sprawnie i w zgodzie z prawem. Odziedziczona nieruchomość to cenny spadek, ale czasem może stać się obciążeniem. Zamiast martwić się formalnościami, podatkami czy remontami, możesz rozważyć skorzystanie z naszych usług skupu nieruchomości. Pomożemy Ci przekształcić odziedziczoną nieruchomość w gotówkę, którą możesz wykorzystać w dowolny sposób. Zapraszamy do kontaktu – ułatwimy Ci przejście przez ten proces.
Sprzedaj swoją nieruchomość za gotówkę do KupujemyM
Jeśli szukasz sposobu na pilną sprzedaż mieszkania albo domu, to KupujemyM.pl będzie świetnym rozwiązaniem.
Nie wierzysz? Przekonaj się i napisz do nas!
Wycena onlineNajczęściej zadawane pytania
Polacy rzadko sporządzają testamenty z wielu powodów, w tym ze względu na tabuizowanie tematu śmierci, błędne przekonanie, że spisanie testamentu jest skomplikowane i kosztowne, oraz zaufanie do dziedziczenia ustawowego. Uważają, że prawo w sposób wystarczający reguluje kwestie spadkowe.
Główne korzyści to możliwość swobodnego rozporządzenia swoim majątkiem, wyznaczenia konkretnych spadkobierców i podziału majątku według własnej woli, a nie na zasadach ustawowych. Testament pozwala również na wyznaczenie wykonawcy testamentu czy rozstrzygnięcie kwestii majątku osobistego, co może zapobiec sporom rodzinnym.
Koszt sporządzenia testamentu notarialnego jest regulowany i zazwyczaj wynosi około 50-200 zł netto, w zależności od jego stopnia skomplikowania (np. jeśli zawiera zapisy windykacyjne, cena jest wyższa). Dodatkowo, należy doliczyć koszty wypisów (około 6 zł za stronę) oraz VAT.
Gdy nie ma testamentu, dziedziczenie odbywa się na zasadach dziedziczenia ustawowego, które określa Kodeks cywilny. Spadek trafia do najbliższych krewnych zmarłego (małżonka, dzieci, rodziców, rodzeństwa) w ustalonej przez prawo kolejności. To rozwiązanie może nie odpowiadać woli spadkodawcy.
Najczęściej zadawane pytania
Polacy rzadko sporządzają testamenty z wielu powodów, w tym ze względu na tabuizowanie tematu śmierci, błędne przekonanie, że spisanie testamentu jest skomplikowane i kosztowne, oraz zaufanie do dziedziczenia ustawowego. Uważają, że prawo w sposób wystarczający reguluje kwestie spadkowe.
Główne korzyści to możliwość swobodnego rozporządzenia swoim majątkiem, wyznaczenia konkretnych spadkobierców i podziału majątku według własnej woli, a nie na zasadach ustawowych. Testament pozwala również na wyznaczenie wykonawcy testamentu czy rozstrzygnięcie kwestii majątku osobistego, co może zapobiec sporom rodzinnym.
Koszt sporządzenia testamentu notarialnego jest regulowany i zazwyczaj wynosi około 50-200 zł netto, w zależności od jego stopnia skomplikowania (np. jeśli zawiera zapisy windykacyjne, cena jest wyższa). Dodatkowo, należy doliczyć koszty wypisów (około 6 zł za stronę) oraz VAT.
