Blog
Kto dziedziczy po osobie niezamężnej i bezdzietnej?
28.10.2025 ▪ 
6 min czytania ▪ Tomasz Kubacki
Spis treści
Planowanie spadkowe to temat, który często odkładamy na później. Jednak brak testamentu sprawia, że o losach naszego majątku decydują przepisy prawa. Sytuacja komplikuje się w świadomości wielu osób, gdy zmarły nie miał żony ani dzieci. Kto dziedziczy po osobie niezamężnej i bezdzietnej? Odpowiedź na to pytanie znajduje się w Kodeksie cywilnym, który precyzyjnie określa krąg spadkobierców ustawowych. Zrozumienie tych zasad jest kluczowe dla potencjalnych spadkobierców, aby mogli świadomie podejść do swoich praw i obowiązków.
Jak prawo reguluje dziedziczenie gdy nie ma dzieci i małżonka?
Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie spadkowe w Polsce jest ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (k.c.). Dziedziczenie może odbywać się na dwa sposoby: na podstawie testamentu (dziedziczenie testamentowe) lub, w jego braku, na podstawie przepisów ustawy (dziedziczenie ustawowe). W przypadku osoby, która nie pozostawiła testamentu, a w chwili śmierci była bezdzietna i nie była w związku małżeńskim, do głosu dochodzą właśnie reguły dziedziczenia ustawowego.
Kodeks cywilny tworzy swoistą hierarchię, czyli grupy spadkobierców powoływanych do spadku w określonej kolejności. Zasada jest prosta: spadkobiercy z bliższej grupy wykluczają spadkobierców z dalszych grup. Jeśli więc żyje choćby jedna osoba z pierwszej grupy, cały spadek przypada osobom z tej właśnie grupy, a dalsi krewni nie dziedziczą nic.
Rodzice i rodzeństwo – pierwsi w kolejce do spadku
Zastanawiasz się, kto dziedziczy, jak nie ma dzieci? W przypadku, gdy zmarły nie miał zstępnych (dzieci, wnuków) ani małżonka, Kodeks cywilny w pierwszej kolejności powołuje do spadku jego rodziców oraz rodzeństwo. Jest to tzw. druga grupa spadkowa (pierwszą stanowią małżonek i dzieci).
Zgodnie z art. 932 § 1 i § 3 Kodeksu cywilnego, dziedziczą oni w następujący sposób:
- Rodzice spadkodawcy: Każdemu z rodziców przypada jedna czwarta (1/4) całości spadku.
- Rodzeństwo spadkodawcy: Pozostałą część spadku, czyli połowę (1/2), dziedziczy w częściach równych rodzeństwo zmarłego.
Art. 932 § 3 k.c. stanowi: „W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom, rodzeństwu i zstępnym rodzeństwa.”
Co istotne, udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z rodzeństwem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada po połowie drugiemu z rodziców i rodzeństwu spadkodawcy.
A co w sytuacji, gdy jedno z rodzeństwa również nie żyje w chwili śmierci spadkodawcy? Wtedy jego udział spadkowy przechodzi na jego dzieci, czyli siostrzeńców lub bratanków zmarłego. Mechanizm ten nazywany jest w prawie prawem reprezentacji.
A co, jeśli rodzice lub rodzeństwo nie żyją? Dziedziczenie przez dziadków
Życie pisze różne scenariusze i może się zdarzyć, że w chwili śmierci osoba bezdzietna i niezamężna nie miała już ani rodziców, ani rodzeństwa, ani też zstępnych rodzeństwa (siostrzeńców, bratanków). Kto dziedziczy po osobie bezdzietnej w takiej sytuacji?
W takim przypadku do dziedziczenia dochodzi kolejna grupa spadkowa – dziadkowie zmarłego. Mówi o tym art. 934 § 1 Kodeksu cywilnego.
Art. 934 § 1 k.c. „W braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą oni w częściach równych.”
Spadek dzielony jest wówczas na cztery równe części – po jednej dla każdego z dziadków (dwóch ze strony matki i dwóch ze strony ojca). Jeśli któreś z dziadków nie dożyło otwarcia spadku, jego udział przypada jego zstępnym, czyli wujom, ciotkom lub stryjom spadkodawcy. Jeśli zmarły dziadek nie miał dzieci, jego udział jest dzielony po równo między pozostałych dziadków.
Kwestia często mylona: kto dziedziczy po mężu gdy nie ma dzieci?
Chociaż ten artykuł koncentruje się na dziedziczeniu po osobie stanu wolnego, warto na marginesie wyjaśnić bardzo podobną, lecz odmienną prawnie sytuację, która budzi wiele wątpliwości. Co w przypadku, gdy zmarły nie miał dzieci, ale pozostawił małżonka? Dziedziczenie bez dzieci wygląda tu inaczej.
W takiej konfiguracji spadek dziedziczy małżonek oraz rodzice zmarłego. Zgodnie z art. 933 § 1 k.c.:
- Małżonek dziedziczy połowę spadku (1/2).
- Każde z rodziców dziedziczy jedną czwartą spadku (1/4).
Jeśli jedno z rodziców nie żyje, jego udział dziedziczy rodzeństwo zmarłego. Jeśli rodzeństwa nie ma, to cały ten udział przypada drugiemu z rodziców i małżonkowi. Obecność małżonka zmienia zatem krąg osób dziedziczących.
Gdy nie ma żadnych krewnych – kto przejmuje majątek?
Może wystąpić również sytuacja, w której osoba niezamężna i bezdzietna w chwili śmierci nie miała żadnych żyjących krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy – ani rodziców, ani rodzeństwa, ani dziadków czy ich zstępnych. Co dzieje się z majątkiem w takim przypadku?
Prawo przewiduje i takie rozwiązanie. Spadek po osobie, która nie pozostawiła po sobie żadnych spadkobierców ustawowych ani testamentowych, przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jest to tzw. dziedziczenie przez gminę. Jeżeli miejsca tego nie da się ustalić albo znajdowało się ono za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa. Reguluje to art. 935 Kodeksu cywilnego. Gmina lub Skarb Państwa nie mogą odrzucić takiego spadku i co do zasady nie odpowiadają za długi spadkowe ponad wartość aktywów.
Podsumowując, polskie prawo spadkowe precyzyjnie reguluje kwestię tego, kto dziedziczy majątek po osobie, która nie miała małżonka ani dzieci. Hierarchia dziedziczenia ustawowego zapewnia, że majątek trafi w ręce najbliższych żyjących krewnych, a w ostateczności zasili budżet gminy lub państwa. Aby uniknąć tych reguł i samodzielnie rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci, jedynym rozwiązaniem jest sporządzenie ważnego testamentu.
Sprzedaj swoją nieruchomość za gotówkę do KupujemyM
Jeśli szukasz sposobu na pilną sprzedaż mieszkania albo domu, to KupujemyM.pl będzie świetnym rozwiązaniem.
Nie wierzysz? Przekonaj się i napisz do nas!
Wycena onlineNajczęściej zadawane pytania
Jeśli osoba niezamężna i bezdzietna nie zostawiła testamentu, dziedziczenie odbywa się według Kodeksu cywilnego. W pierwszej kolejności spadek przypada rodzicom zmarłego. Jeżeli rodzice nie żyją, wówczas dziedziczy rodzeństwo zmarłego.
Bracia i siostry dziedziczą po zmarłym, jeśli nie miał on małżonka, dzieci, ani żyjących rodziców. Jeśli któreś z rodzeństwa zmarło przed spadkodawcą, ale pozostawiło dzieci, to one dziedziczą udział, który przypadałby ich rodzicowi (bratankowie/siostrzeńcy).
Tak, dziadkowie spadkodawcy mogą dziedziczyć w przypadku, gdy nie ma spadkobierców z bliższych grup (małżonka, dzieci, rodziców, rodzeństwa ani zstępnych rodzeństwa). Dziadkowie dziedziczą wówczas w częściach równych, zgodnie z kolejnością ustaloną w ustawie.
Jeżeli zmarły nie miał żadnych krewnych uprawnionych do dziedziczenia ustawowego, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jeśli ostatniego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, spadek przypada Skarbowi Państwa.
Najczęściej zadawane pytania
Jeśli osoba niezamężna i bezdzietna nie zostawiła testamentu, dziedziczenie odbywa się według Kodeksu cywilnego. W pierwszej kolejności spadek przypada rodzicom zmarłego. Jeżeli rodzice nie żyją, wówczas dziedziczy rodzeństwo zmarłego.
Bracia i siostry dziedziczą po zmarłym, jeśli nie miał on małżonka, dzieci, ani żyjących rodziców. Jeśli któreś z rodzeństwa zmarło przed spadkodawcą, ale pozostawiło dzieci, to one dziedziczą udział, który przypadałby ich rodzicowi (bratankowie/siostrzeńcy).
Tak, dziadkowie spadkodawcy mogą dziedziczyć w przypadku, gdy nie ma spadkobierców z bliższych grup (małżonka, dzieci, rodziców, rodzeństwa ani zstępnych rodzeństwa). Dziadkowie dziedziczą wówczas w częściach równych, zgodnie z kolejnością ustaloną w ustawie.
